Wózek widłowy

Wózek jezdniowy podnośnikowy nazywany potocznie wózkiem widłowym to kołowy pojazd mechaniczny o napędzie silnikowym, przystosowany do przewozu materiałów o znacznej (do kilkudziesięciu ton, zależnie od typu) masie, stosowany w transporcie bliskim, wewnętrznym oraz magazynowaniu. Używany jest głównie do prac rozładunkowych w magazynach, portach czy fabrykach. Do transportu przy pomocy wózka widłowego materiał przeznaczony do przemieszczenia zazwyczaj umieszcza się na drewnianych paletach. Wózki widłowe pojawiły się w latach 20. XX w., wyprodukowało je niemal równocześnie kilka firm, w tym Clark (obecnie Clark Material Handling Company) i Yale & Towne Manufacturing Komatsu Hanomag.

Typowe wózki widłowe składają się z:

• szkieletu wózka wykonanego ze stali,
• kół, zależnie od zastosowania czterech, lub trzech
• silnika niskoprężnego zasilanego benzyną lub gazem ciekłym LPG, silnika wysokoprężnego zasilanego dieslem, bądź też elektrycznego, zasilanego z baterii akumulatorów,
• przeciwwagi, czyli dodatkowego obciążenia, zazwyczaj z bloku stali umieszczonego w tylnej części wózka celem zapewnienia jego równowagi podczas przewożenia przedmiotów przeciążających przód wózka,
• masztu, zamocowanego pionowo z przodu wózka, którego konstrukcja umożliwia podnoszenie, opuszczanie i pochylanie ładunku,
• wideł, wykonanych z jednolitego kawałka stali o kształcie litery "L" każda, poruszanych w pionie za pośrednictwem łańcucha. Możliwe jest też używanie innych, niestandardowych chwytników, przystosowanych do transportu beczek, pudeł kartonowych, odśnieżania i innych zastosowań,
• karetki – stalowego elementu zamocowanego do masztu, na którym z kolei montuje się widły oraz kratkę ochronną.
• kraty ochronnej z metalowych płaskowników, zamocowanej do karetki (za widłami przed masztem), zabezpieczającej przed zsunięciem się przewożonych elementów na operatora wózka,
• metalowej klatki bezpieczeństwa, zabezpieczającej operatora wózka przed spadającymi z góry przedmiotami,
• kabiny operatora, z kierownicą, pedałami i dźwigniami umożliwiającymi sterowanie wózkiem. Kabina najczęściej jest otwarta, posiada jednak zabezpieczenia chroniące operatora wózka przed wypadkami.

Podział wózków jezdniowych napędzanych

Podział wózków jezdniowych napędzanych wg polskiej normy "PN-77/M-78100"

Sterowanie i możliwości

Sterowanie wózka widłowego obejmuje sterowanie układem jezdnym, a więc ruchem samego wózka, oraz sterowanie masztem i widłami w celu podnoszenia, opuszczania lub przechylania ładunku.

Kierowanie wózkiem

Urządzenia sterujące ruchem wózka są podobne do samochodowych – występuje kierownica oraz pedały gazu i hamulca, często też, choć nie zawsze, sprzęgło. Zależne jest to od zastosowanego układu napędowego:

• skrzynia biegów ze sprzęgłem ciernym
• skrzynia biegów ze sprzęgłem hydrokinetycznym
• przekładnia hydrokinetyczna (hydrodynamiczna)
• przekładnia hydrostatyczna

U większości wózków są jedynie dwa biegi: do przodu i wsteczny. W niektórych modelach maszyn z napędem hydrokinetycznym są tylko dwa pedały: jeden do jazdy w przód i jeden do jazdy w tył. Prowadzenie wózka różni się znacznie od prowadzenia samochodu. Wózek widłowy jest zwrotniejszy od samochodu, promień skrętu jest zdecydowanie mniejszy. Często też dokonuje się nim precyzyjnych manewrów na niewielkiej przestrzeni, używając maksymalnego skrętu kół. Przy kierowaniu wózkiem trzeba również pamiętać o środku ciężkości obciążonego wózka. Zakręt na dużej szybkości przy podniesionym wysoko ładunku może się skończyć wypadkiem – przewróceniem się wózka, co wynika z praw fizyki, dlatego takie manewry są zakazane.

Operowanie ładunkiem

Wszystkie wózki widłowe pozwalają na opuszczanie i podnoszenie wideł, większość na przechylanie masztu w przód i w tył. Niektóre bardziej zaawansowane konstrukcje pozwalają też operatorowi sterować przesunięciem poziomym wideł oraz pozycjonowaniem (odstępem między nimi) za pomocą dźwigni, bez konieczności ich ręcznego przesuwania. Prawidłowy załadunek: ładunek (najczęściej na palecie) powinno się umieścić na wyprostowanych widłach (równoległych do podłoża), następnie podnieść go na ok. 30 cm nad podłoże i nachylić maszt w kierunku do operatora. Podjechać na miejsce załadunku, podnieść paletę na odpowiednią wysokość, wyprostować maszt, opuścić widły i odjechać spod palety, a na koniec opuścić widły. Prawidłowy rozładunek: te same operacje w odwrotnej kolejności.

Możliwości

Udźwig wózka widłowego wynosi, zależnie od typu, od kilkuset kg do ponad 5 ton. Specjalne typy mają udźwig nawet do 50 ton.

Bezpieczeństwo

Dzisiejszy rynek

W skład rynku producentów i dystrybutorów wózków widłowych różnych firm. Są to:

• Grupa KION z Linde Material Handling jako marka Premium oraz Still i OM (4,3 mld € w 2007 roku)
• Jungheinrich AG (2 mld € w roku 2007)
• MANULOC Polska dystrybutorów Hangcha [0 niski koszt](200 M€ w roku 2008)
• NACCO Industries (1,898 mld € w roku 2006), wraz z markami Yale oraz Hyster
• Toyota Industries Corporation (4,843 mld € w latach 2006), w skład której wchodzi szwedzka grupa BT Industries z oddzialem w Polsce BT Polska
• Mitsubishi Heavy Industries (1,582 mld € w latach 2006), łącznie z marką Caterpillar
• Komatsu Hanomag